Per jaar verbruiken we wereldwijd de voorzieningen van 1,6 aardbollen. De urgentie voor circulair ondernemen is duidelijk, en groot, en het maakt geen verschil of je ecologische of economische motieven hiertoe hebt. Op dit moment verbruiken we per jaar 1.6 ‘aardes’. We putten de aarde uit ten opzichte van toekomstige generaties. Het goede nieuws is dat overstappen naar een circulaire economie nu al allerlei voordelen biedt. Maar waar begin je? Hoe maak je de juiste stappen die jouw bedrijf daadwerkelijk verder helpen?
De circulaire economie is een bedrijfsmodel waarin grondstoffen, onderdelen en producten zo lang mogelijk hun waarde behouden. Dit kan via een gesloten kringloop, waarbij producten ontworpen en geproduceerd worden om zo lang mogelijk mee te gaan in een gesloten keten. Aan de ‘gesloten kringloop’ worden minder grondstoffen toegevoegd en zullen daardoor minder grondstoffen verloren gaan (en hoeven minder grondstoffen gerecycled te worden).
Per levensfase van een product zal dit om een specifieke verandering vragen van actoren in de keten. Dit vraagt om een ketensamenwerking, bestaande uit allianties tussen bedrijven in nieuwe en bestaande productieketens.
Onderstaande afbeelding is een systemische benadering van de toekomstige economie, waarbij biobased (natuurlijke) grondstoffen een steeds grotere rol gaan spelen met als voordeel dat ze CO2 opgenomen hebben en opslaan.
Nieuwe verdienmodellen zullen steeds dominanter gaan worden, waaronder de verschuiving van bezit naar gebruik waarbij producenten eigenaar blijven, zoals bijvoorbeeld de deeleconomie. Omdat producenten eigenaar blijven, hebben zij belang bij het verlengen van de levensduur, en zullen daar al in de ontwerpfase rekening mee moeten houden.
Als bedrijf kun je diverse strategieën inzetten om je materialenverbruik en CO2 impact te verkleinen.
Een hulpmiddel hiervoor is de eenvoudige 3R-strategie: Reduce (verminderen), Re-use: hergebruik en verlengen van de levensduur en Recycle (zo hoogwaardig mogelijk hergebruiken van de grondstoffen).
Een uitgebreider model is de 10R strategie van Jacquiline Cramer, welke op volgorde staat van prioriteit. Zie afbeelding rechts
Ook voor bedrijven zonder concrete plannen voor duurzaamheid of purpose als bedrijfsdoelstelling is circulaire economie interessant. Ondernemers zijn vaak probleemoplossers vanuit een bepaalde passie. Langer en slimmer gebruik van grondstoffen en producten is gewoon slimmer ondernemen. Circulaire economie geeft een antwoord voor uitdagingen met grondstoffen, energie en personeel. Zo kun je:
● De afhankelijkheid van schaarse materialen verminderen;
● Minder last krijgen van fluctuerende grondstofprijzen;
● Kunnen blijven voldoen aan een groeiende vraag naar materialen;
● Ondanks tekort aan netwerkcapaciteit op het energienet toch kunnen schalen;
● De kritische consument van nu beter bedienen;
● Personeel aantrekken uit generatie Z dat zoekt naar een werkplek met positieve impact op het klimaat (zogeheten climate quitting).
En daarbovenop komen de ecologische voordelen zoals minder plastic deeltjes in de voedselketen en een kleinere CO2-voetafdruk. Eigenlijk de allerlaatste reden om te beginnen met circulaire economie is wetgeving, zoals de aanstaande Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Deze Europese wet gaat in per 2025 als onderdeel van de Green Deal en heeft als doel om bedrijven met € 40 miljoen omzet of 250 medewerkers te stimuleren om te verduurzamen. Wanneer je alleen verduurzaamt omdat het moet, dan mis je allerlei interessante ondernemerskansen.
De crux van circulaire economie zit in het kijken naar de gehele productieketen, van Craddle to Craddle zoals het gelijknamige boek uitlegt. Wat je produceert als maakbedrijf is dan niet alleen recyclebaar, maar ook gerecycled. Daarvoor kijk je naar hoe grondstoffen worden gewonnen, het gebruik en verbruik van het product en de afdanking als grondstof voor een ander productieproces. Zo krijg je beter inzicht in ketenafhankelijkheden die leiden tot schaarste en kun je slimme keuzes gaan maken.
Samenwerking in de keten zorgt voor de meeste impact. Door vraagstukken van partijen in de productieketen samen te bekijken, kom je tot interessante win-winsituaties. Zo leidt samenwerking in het composietcluster in Noord-Holland tot extra omzet en nieuwe producten die direct aftrek vinden. Projectleider Piet Goverse stelt tevreden dat Gluren bij de buren zo enorm waardevol is. Vanuit ontwikkelingsbedrijf NHN brengen we daarom graag partijen samen om de productieketen te versterken en verder te laten groeien.
Een grote trend momenteel is de verschuiving van eigenaarschap in de keten. Zo kun je bij Mud Jeans je broek leasen en bij beddenfabrikant Auping je matras leasen. Onderhoud en vervanging wordt door de producent gedaan waardoor er geen grondstoffen verloren gaan in de keten. Hetzelfde gebeurt bij vervoer waar het leasen of delen van je voertuig gemeengoed is geworden, van Swapfiets voor fietsen tot Greenwheels voor auto’s. Hierdoor is een compleet nieuwe markt ontstaan: de deeleconomie, waar volgens Newcom vorig jaar 4,8 miljoen Nederlanders gebruik van maakten.
De circulaire blik leidt ook tot innovatie. Recent kwam in het nieuws dat de warmtepomp het milieu erger belasten dan gedacht. Nu valt de zwaarte daarvan enorm mee volgens Trouw, maar warmtepompen bevatten doorgaans wel zware broeikasgassen als koudemiddel. De oplossing daarvoor is simpel, stelt BlueHeart Energy uit Alkmaar. Warmtepompen die drukgolven gebruiken in plaats van koudemiddelen.
De circulaire economie is er niet alleen voor productie- en maakbedrijven. Ook dienstverlenende bedrijven zoals administratiekantoren en marketingbureaus hebben een essentiële rol in hun keten waarmee zij invloed kunnen uitoefenen. Zo kunnen dienstverleners eisen stellen qua duurzaamheid van het kantoor dat ze huren, bijvoorbeeld dat de energievoorziening duurzaam wordt gemaakt. Minder papier gebruiken, afval scheiden, het wagenpark verduurzamen en selectiever producten en diensten afnemen zijn allemaal goede stappen. Door als afnemer je leveranciers actief uit te dagen, draag je bij aan circulaire initiatieven die anders wellicht nooit het licht hadden gezien. En je kunt ook je eigen klanten begeleiden in hun verduurzamingsproces, bijvoorbeeld als accountancykantoor dat bedrijven bijstaat met strategisch advies voor de lange termijn.
Er is niet één strategie die werkt voor elk bedrijf om circulair te gaan, dat verschilt per bedrijf en markt. Daarbij is de valkuil om circulaire mogelijkheden één op één te vergelijken met de vervuilende alternatieven. Alleen wanneer je de oude economie durft los te laten en alleen naar circulaire mogelijkheden kijkt, kun je pas echt de stappen maken die tellen.
Ontwikkelingsbedrijf NHN helpt je graag goed op weg bij het verduurzamen en het beginnen met circulaire economie. Je kunt bij mij als projectleider Circulaire Economie & IDEA van Ontwikkelingsbedrijf NHN terecht voor:
Link met mij op LinkedIn en neem contact met mij op om al deze mogelijkheden van circulair ondernemen in Noord-Holland Noord voor jouw bedrijf te verkennen.
