Als Noord-Holland Noord staan we internationaal stevig op de kaart met onze moderne oplossingen voor (glas)tuinbouw, het veredelen van zaden en bollen én de manier waarop wij hier voedsel verwerken. Van deze kennis, ontwikkeld in onze regio, wordt over de hele wereld gebruikgemaakt. Nét als van de slimme, innovatieve energieoplossingen die ondernemers in deze regio ontwikkelen om de sector nog duurzamer te maken. [Niet voor niets zijn wij een van de zes Greenports die Nederland rijk is.]
Vrijwel de hele agrifood keten vind je terug in Noord-Holland Noord. Befaamd in Nederland en daarbuiten zijn de sterke zaadveredelingsbedrijven die zich hebben verenigd in ‘Seed Valley', de groene tegenhanger van technologiewalhalla Silicon Valley.
Seed Valley bestaat uit een groep bedrijven die samen het wereldwijde centrum van plantenverdeling en zaadtechnologie vormen. Onze regio is hierin toonaangevend. Zo dragen we bij aan een wereldwijde groei van de agrarische sector en de voedselvoorziening van de toekomst. Niet alleen de high-tech zaadveredeling is goed vertegenwoordigd in Noord-Holland Noord. Onze regio is ook de verstuin van Nederland – èn Europa. Noord-Holland Noord voedt de wereld. Duurzaam, verantwoord telen, zaaien en oogsten gebeurt hier met behulp van innovatieve land- en tuinbouwmethodes. Maar ook vind je hier weidse akkers en fruitteelt, een krachtige glastuinbouw en – niet te vergeten – bloeiende bollenteelt: Noord-Holland Noord biedt plaats aan het grootste aaneengesloten bollengebied in Nederland! Met zoveel bedrijvigheid aan de productiekant van de agrifood keten is het niet verrassend dat het verwerken en verpakken van groenten en fruit een belangrijke plek heeft gekregen. Bedrijven als Hessing en Vezet voorzien supermarkten in het hele land dagelijks van vers gesneden groenten, maar ook gezonde maaltijdsalades, slaschotels, rauwkost en biologische productie.
Technologische en maatschappelijke ontwikkelingen hebben grote invloed op de land- en tuinbouw. Hieronder bespreken we de drie belangrijkste trends: de effecten van klimaatverandering, het tekort aan arbeidskrachten en wereldwijd toenemende vraag naar voedsel.
Klimaatverandering heeft vooral op de agrifoodsector veel impact. Van droogte tot overstromingen en temperatuursextremen, voor de landbouw vraagt dit om nieuwe teeltmethoden en veredeling. De Nederlandse agrarische sector heeft weliswaar wereldwijd de laagste impact per kilogram voedsel op milieu, klimaat en biodiversiteit, maar verdere verbetering is hard nodig. Door de klimaatverandering verzilten onze landbouwgronden bijvoorbeeld steeds meer. Op dit moment zijn er geen praktische oplossingen voor dit probleem. Er zijn wel interessante gebruiksmogelijkheden. Zo zijn er gewassen die geteeld kunnen worden op zilte bodems. In Noord-Holland Noord werken we samen met kennisinstellingen en ondernemers aan de verdere ontwikkeling van klimaatneutrale, flexibele en duurzame productiesystemen. Hierbij staan circulariteit en het hergebruik van rest- en nevenstromen hoog op de agenda.
De instroom van nieuwe personeel in de agrarische sector is een punt van zorg. Niet alleen in de (glas)tuinbouw en akkerbouw is de personeelsschaarste groot, ook vanuit de vollegrondsgroenteteelt, fruitteelt en bollenteelt klinkt zorg door over krapte op de arbeidsmarkt. De agrarische sector maakt van oudsher meer dan andere sectoren gebruik van arbeidsmigranten uit Oost-Europa. Ook deze bron van arbeidskrachten droogt echter steeds meer op, doordat het dankzij de economische groei in eigen land voor hen minder interessant wordt om voor hun inkomen naar Nederland te verhuizen.
Groeiende personeelstekorten vragen om inzet van nieuwe, innovatieve technologie, zoals automatisering en robotisering. Een punt van aandacht zijn bovendien de soms matige arbeidsomstandigheden. Dit vermindert de animo van mensen om hier te komen of te blijven. Om de agrarische sector aantrekkelijk te houden voor werknemers uit het buitenland, is meer aandacht nodig voor fatsoenlijke huisvesting en regelgeving. In Noord-Holland Noord werken we met lokale overheden en ondernemers hard aan het verbeteren van de huisvesting van buitenlandse medewerkers.
De groeiende wereldbevolking heeft als trend de meeste impact op de agrarische sector. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) moet de huidige agrarische productie met 50% toenemen om in 2050 aan de vraag naar voedsel te kunnen voldoen. In dat jaar zal de wereld 9,8 miljard mensen tellen. Naast de noodzaak om een sterk groeiende wereldbevolking te voorzien van voedsel, heeft ook de stijgende koopkracht van de wereldburger invloed op de agrifoodsector. Voor grote delen van Azië en Afrika gaat de voorspellingen uit van een verviervoudiging van het inkomen per hoofd van de bevolking. Het hogere inkomen zal de consumptie daar doen toenemen, met name van dierlijke eiwitten uit vlees, melk en eieren. n landen met hoge inkomens is het consumptiepatroon meer gericht op plantaardige producten en granen. Gezond, milieubewust en ethisch consumeren is een trend die hier in de afgelopen decennia voet aan de grond heeft gekregen. Het aantal vegans, vegetariërs en flexitariërs zal verder toenemen.
Noord-Holland Noord heeft een leidende positie in de wereld op het gebied van land- en tuinbouw. Die leiderspositie is echter niet vanzelfsprekend. Om in te spelen op veranderende omstandigheden en voorsprong te houden, investeren we volop in innovatie.
Met de toenemende schaarste aan arbeidskrachten in het achterhoofd is het vanzelfsprekend dat de agrisector zich oriënteert op de inzet van robots. Door robots arbeidsintensieve, handelingen te laten verrichten, kunnen de kwaliteiten van medewerkers op een andere wijze worden ingezet. Bovendien wordt het dagelijks werk fysiek minder belastend èn uitdagender. Robots vinden steeds vaker een plek in de agrisector. Denk aan robots in de schuur die de hele dag zware kisten met bollen of andere producten tillen en verplaatsen, maar ook aan robots op het land die van vroeg tot laat zieke planten detecteren en verwijderen. Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord heeft sterke banden met machinebouwers in de regio en brengt deze in contact met onderwijsinstellingen en agrarische bedrijven.
Digitalisering en automatisering houden een enorme belofte in. Van de inzet van drones voor gewasinspectie tot sensoren om gewasgroei te meten of de vochtigheidsgraad van de bodem: de toepassingen liggen voor het oprapen. De analyse van de data die zo – en op andere manieren – worden verzameld, kan men ook inzetten om andere voordelen mee te behalen, zoals de verbetering van de transparantie in de voedselketen. De Nederlandse agrisector is al de meest kennisintensieve ter wereld en de juiste inzet van de nieuwste technologische hulpmiddelen sluit daar naadloos bij aan.
Bij precisielandbouw krijgen planten met behulp van technologie, heel nauwkeurig die behandeling die ze nodig hebben. Hiervoor worden verschillende technologieën ingezet zoals GPS, sensortechnologie, objectidentificatie en dataprocessing. Zo werken agrarische ondernemers in Noord-Holland Noord met kennisinstellingen en specialisten samen aan de ontwikkeling van een werkend, geïntegreerd systeem voor precisiespuiten. Het voordeel van precisietechnologie is dat er minder middelengebruik nodig is bij de teelt van gewassen, waardoor de druk op het milieu door landbouwactiviteiten afneemt bij gelijkblijvende kwaliteit en opbrengen.
De transitie naar een voedselpatroon met meer plantaardige en minder dierlijke eiwitten is één van de grote uitdagingen van deze tijd. Alleen zo kan de groeiende en qua eetgedrag veranderende wereldpopulatie op een duurzame wijze voorzien worden van voldoende voedsel. Noord-Holland kan hier, binnen en buiten de provinciegrenzen, een bijdrage aan leveren. In de studie ‘Eiwittransitie in Noord-Holland’, dat werd uitgevoerd in opdracht van o.a. de provincie en Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord, brengen we in kaart welke organisaties zich bezighouden met de eiwittransitie, wat de grootste uitdagingen zijn en wat de mogelijke kansen voor de eiwittransitie in de regio.
Klimaatverandering gaat gepaard met een extremer worden weerbeeld. Periodes van overvloedige regenval worden afgewisseld met periodes waarin juist sprake is van een neerslagtekort. Nu al doen zich regelmatig lange periodes van droogte voor. In de landbouw zorgt dit in toenemende mate voor problemen, niet in de laatste plaats vanwege de oprukkende verzilting. Met name akkers in de buurt van de Wadden- en Noordzeekust worden steeds zouter. In het project Zoetwaterboeren werken diverse partners samen om agrariërs oplossingen en handvatten aan te reiken om als watermanager hun bedrijf te runnen en flexibel in te spelen op (sterk) wisselende omstandigheden.
De agrifoodsector in de regio kent een opvallend groot aantal aanbieders van wereldniveau.
Binnen de verschillende sectoren kennen we vele kampioenen. Vezet, Hessing, Syngenta, Enza, Agro Care Wieringermeer en Dekker Chrysanten zijn hiervan mooie voorbeelden. Het gaat niet alleen om het kampioen worden. De uitdaging om kampioen te blijven, is zo mogelijk nog veel groter. We zien in de regio daartoe een grote innovatiebereidheid. Vooral bedrijven in de zadensector investeren veel in R&D. Ook in duurzaamheid wordt fors geïnvesteerd. De glastuinbouwgebieden Alton, Agriport A7 en Het Grootslag zijn op dat gebied een voorbeeld voor heel Nederland.
De Nederlandse agrifood sector heeft een aantal sterke troeven in huis. We zijn internationaal marktleider, hebben een innovatieve en hoogproductieve sector, met een zeer efficiënte logistiek en verwerking. We beschikken bovendien over de beste kennisinstellingen ter wereld, waarbij de vanouds sterk ontwikkelde publiek-private samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheden garant staat voor een hoge mate van toegepaste kennis.
Door de handen in elkaar te slaan, kunnen we maatschappelijke uitdagingen aan en tegelijkertijd de economische kracht van de sector versterken. Dit doen we nationaal én internationaal.
Of je nu een agrarisch ondernemer bent of een toeleverancier met een innovatief product of een interessante dienst voor de sector, binnen de regio NHN zijn volop kansen om deel uit te maken van de agrifood keten. Hieronder noemen we enkele voorbeelden van kansrijke ontwikkelingen.
Om toekomstbestendig te kunnen boeren is verduurzamen nodig. Met duurzame landbouw zorgen we samen voor minder schadelijke uitstoot naar bodem, lucht en water. Voor meer biodiversiteit en dierenwelzijn. En voor een duurzaam inkomen voor de agrarisch ondernemer. Duurzame landbouw biedt kansen. Of dat nu biologische, natuurinclusieve, regeneratieve of kringlooplandbouw is. Of een andere manier van duurzame landbouw.
Agrariërs worden wereldwijd geconfronteerd met arbeidstekorten en druk om gezond en zonder gebruik van pesticiden voedsel te produceren. Hierdoor gaan steeds meer boeren gebruikmaken van autonome landbouwrobots, bijvoorbeeld om onkruid te wieden, grondmonsters te nemen, of gewassen te besproeien. Deze geavanceerde apparaten helpen agrariërs op een financieel en ecologisch duurzame manier gewassen te telen. Hoewel we nog maar het begin staan van deze trend, heeft agritech het potentieel om de voedselproductie volledig te transformeren.
Ons land heeft jarenlang kunnen profiteren van de beschikbaarheid van goedkoop Gronings gas. Nu de gaskraan over een paar jaar helemaal dichtgaat, moet ook de agrifood sector zich voorbereiden op een toekomst met vervangende, duurzame energiebronnen. Denk hierbij aan het gebruik van organische reststromen, geothermie (glastuinbouw), groen (bio)gas, waterstof, maar ook procesefficiëntie en energie besparen door productieprocessen te verbeteren. Nieuwe technologieën bieden de sector kansen om de energietransitie te versnellen en tegelijkertijd de eigen energiekosten en CO2-voetafdruk te verlagen.
In Noord-Holland Noord helpen wij ondernemers bij de overgang naar een duurzame toekomst met een goed verdienmodel. We werken hierin nauw samen met Greenport Noord-Holland Noord. Met kennissessies en bijeenkomsten inspireren we boeren en tuinders en informeren we over de mogelijkheden en de hulp die de provincie kan bieden bij deze overgang.
De transitie van de landbouw wordt pas een succes als steeds meer agrarisch ondernemers meedoen en de kennis die er is zoveel mogelijk met elkaar delen. We stimuleren daarom samenwerking in de vorm van projecten en verzamelen verhalen, initiatieven, ervaringen en resultaten waar ondernemers mee verder kunnen.
Zie je voor jouw bedrijf kansen om bij te dragen aan een duurzaam en gezond voedselsysteem? Het Business Innovation Program Food (BIPF) helpt je om scherp te krijgen welke ideeën kansrijk zijn en hoe je deze vertaalt tot concrete nieuwe verdienmodellen voor jouw bedrijf. Start je avontuur en maak van jouw idee een succesvolle business case.
Het Business Innovation Program Food is voor ondernemers in de agrifood sector die een kansrijk idee willen omzetten in een nieuw verdienmodel. Deelname staat open voor bedrijven die met dit idee bijdragen aan het versnellen van de transitie naar een duurzaam en gezond voedselsysteem. Dit zijn startups of innovatieve mkb’ers die in de brede zin actief zijn in de agrifood sector. Denk aan de land- en tuinbouw, de voedselverwerkende industrie, data- en technologie bedrijven en (logistieke) dienstverleners.
In de regio zijn erven van agrarische bedrijven gezichtsbepalend en van groot belang voor de beleving van een mooi en open landelijk gebied. Door onder andere de manier waarop gebouwen op het erf worden geplaatst en de beplanting. Maar het cultuurlandschap verandert: bedrijven breiden uit of krijgen een andere functie. Daardoor kan de uitstraling en zo de impact op het landschap anders worden. Met Team Erfkwaliteit willen we inspirerende voorbeelden creëren voor andere agrarische ondernemers. Ze worden inhoudelijk ondersteund bij de herinrichting van hun erven, zodat die daarna een bijdrage zijn aan een hoogwaardig landschappelijk beeld.
Inmiddels is dit project afgerond en ligt er een rijk geïllustreerd magazine ‘De Kop werkt aan Erfkwaliteit’ met uitgewerkte cases. Je kunt het magazine als pdf-document downloaden via de knop hieronder.
De agri- en foodindustrie staat voor een aantal flinke uitdagingen. Om die het hoofd te bieden is het gebruik van technische innovaties van groot belang.
Internationaal behoort de agri- en foodindustrie in Nederland tot de koplopers. Die positie hebben we niet zomaar verkregen. Daaraan ligt een cultuur ten grondslag van hard werken en voortdurend verbeteren. Denk aan de ontwikkeling van gezonde voeding, duurzame productiemethoden en oplossingen voor voedselschaarste.
Seed Valley is wereldwijd hét centrum voor plantenveredeling en zaadtechnologie, gelegen in de kop van Noord-Holland. Tientallen bedrijven werken hier dagelijks aan de ontwikkeling van nieuwe groenten- en bloemenrassen. Hier worden gewassen ontwikkeld die een hogere opbrengst geven, resistent zijn tegen ziektes of lekkerder smaken. En met zo min mogelijk gebruik van ruimte, energie en water. Meer dus met minder.
Wat Silicon Valley is voor IT en software, dat is Seed Valley voor de ontwikkeling van nieuwe groente- en bloemenrassen. Op de markt voor tuinbouwzaden is ‘Seeds from Holland’ een onverwoestbaar handelsmerk. De Seed Valley bedrijven behalen dan ook 86% van de omzet in het buitenland. Ze verkopen niet alleen hun zaden in het buitenland, maar veredelen en produceren ook ter plaatse. Wist je dat ruim 50% van de groenten een oorsprong heeft in Seed Valley? De bedrijven in Seed Valley staan aan de bron van gezonde groenten en fleurige bloemen.
Met automatisering en bio-informatica verzamelen veredelaars veel informatie over de eigenschappen van planten. Dat maakt het mogelijk om nieuwe rassen sneller op de markt te brengen. Ontwikkelingen in de zaadtechnologie zorgen daarnaast voor steeds betere kwaliteit van zaden: ze ontkiemen tegelijkertijd, groeien uniform en zijn beter bestand tegen schimmels en ziektes.
Wil je meer informatie over Seed Valley? Klik op de knop hieronder.
Teelt op het Water is één van de drie programmalijnen in het project Evergreen, waarvan Greenport Noord-Holland Noord penvoerder is. Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord ondersteunt hierbij de uitvoering van het project Teelt op het Water, dat van begin 2016 tot eind 2019 liep.
Door de toenemende mondiale behoefte aan voedsel is het noodzakelijk om steeds zorgvuldiger om te gaan met de beschikbare grondstoffen, zoals water, energie en mineralen. ‘Teelt op Water’ draagt bij aan deze omslag en is een van de speerpunten in Noord-Holland Noord als het gaat om vernieuwende, duurzame technologieën.
Op water telen kan, dat is inmiddels wel duidelijk. Gewassen reiken met hun wortels niet in de grond, maar in water dat is verrijkt met voedingsstoffen. Dat scheelt onder meer in onkruid, het risico op schimmels én het product is zandvrij. Bovendien is de opbrengst per hectare vele malen groter dan bij traditionele teelt, omdat jaarrond geteeld kan worden en de teelt geautomatiseerd is. De mogelijkheden voor deze teelt worden volop onderzocht en ontwikkeld. Het gaat er nu om deze teeltaanpak op te schalen en de productie ook kostentechnisch rendabel te maken.
Veel agri- en foodproducenten zien het nut en de noodzaak van verduurzamen. De transitie richting een duurzaam en klimaatneutraal voedselsysteem staat hierbij centraal.
Vooruitgang is kenmerkend voor de agrarische en voedselproducerende sector. Het veredelen van gewassen en het optimaliseren van productieprocessen hebben in hoge mate bijgedragen aan onze welvaart. Maar de agrifood sector is ook heden ten dage nog altijd een zeer innovatief onderdeel van onze economie. Daarbij ligt de focus op het verduurzamen van bestaande productiemethoden en de ontwikkeling van nieuwe producten.
Het Altongebied in Heerhugowaard is de oudste van de drie glasconcentratiegebieden in Noord-Holland Noord. Het gebied is in de jaren 70 en 80 in twee fasen ontwikkeld en kenmerkte zich door de aanwezigheid van vele rozentelers. In de periode 2008 – 2012 is de rozenteelt grotendeels naar Afrika vertrokken, met als gevolg dat het gebied in verval raakte. Sinds 2013 werkt Ontwikkelingsbedrijf NHN als onafhankelijke gebiedscoördinator aan het toekomstbestendig maken van het gebied.
Door nieuwe ondernemers naar het gebied aan te trekken ontstaat er nieuw perspectief en draagvlak voor collectieve voorzieningen zoals een duurzame energievoorziening. Collectieve voorzieningen trekken vervolgens weer nieuwe ondernemers aan, waardoor een zichzelf versterkend proces ontstaat. Gesterkt door het perspectief op een warmtenet hebben de ondernemers een gezamenlijke toekomstvisie opgesteld. In de toekomstvisie Alton is de ambitie opgenomen om in 2030 voor de teelt van gewassen geen gebruik meer te maken van fossiele brandstoffen.
Net als de rest van Nederland staat de agrarische sector voor een verduurzamingsopgave om aan de doelen uit het Klimaatakkoord te kunnen voldoen. Waterstof biedt de mogelijkheid om energie op te slaan en elders of op een later tijdstip te gebruiken. Met een financiële bijdrage van de provincie Noord-Holland heeft New Energy Coalition in samenwerking met Ontwikkelingsbedrijf NHN, Greenport NHN en de KAVB een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de toepassing van waterstof in de agrologistiek (werktuigen, tractoren en vrachtverkeer).
Het eindverslag kun je hieronder downloaden.
Jouw Agri & Food expert
Ben je actief in de agri & food sector, of wil je jouw mogelijkheden onderzoeken? Neem dan contact met me op! Ik help jou op tal van terreinen. Van vestigingsvraagstukken en financiering tot aansluiten bij relevante netwerken en partners om jouw onderneming vooruit te helpen.
In Noord-Holland Noord werken ondernemers, overheid, onderwijs en kennisinstellingen samen aan oplossingen voor wereldwijde uitdagingen. Innovatief en volhardend.
